خراسان گردی

کاخ خورشید- درگز

بنای عمارت معروف به کاخ خورشید که در میانه‌ی باغ بزرگی واقع شده است، متعلق به دوره نادر شاه افشار است. کاخ خورشید بنایی هشت ضلعی است که بر روی چهار ردیف پله‌ی سنگی به شکل حرم بر پا شده است. این کاخ مجموعا 12 اتاق دارد که در داخل آن‌ها تزئیناتی از نقاشی و گچبری به کار رفته است. شیوه‌ی تزئین بنا نیز شامل ریزه‌کاری‌های دقیق و متنوع است.

در میانه‌ی این بنا از سزح پشت بام طبقه اول، برجی مدور با ترک‌های شبیه نیم‌ستون ساخته شده است. این بخش از برج بصورت سنگ یکپارچه به نظر می‌رسد و تقریبا یک سوم بنا را تشکیل می‌دهد. کاخ خورشید در نیمه دوم سده دوازدهم هجری قمری-1150- به فرمان نادرشاه افشار ساخته شد.

 

آرامگاه نادر-مشهد

آرامگاه نادرشاه افشار در مرکز شهر مقدس مشهد و در فاصله‌ای نزدیک به حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد. بنای مقبره از تخت سنگ‌های گرانیت خراسان و سنگ‌های دیگر ساخته شده است. پایه‌ی مجسمه سواره نادر شاه متصل به بنای آرامگاه است و مجسمه‌ای به ارتفاع 6.5 متر با سه سرباز پیاده از مفرغ بر روی آن قرار دارد.

طراح این مجسمه ابوالحسن خان صدیقی هنرمند نامور ایرانی است.

 

گنبد هارونیه طوس

در شمال شرقی مشهد و در نزدیکی آرامگاه فردوسی در دشتی پهناور مقبره مربع شکل گنبد داری بر جای مانده که بنای آن را به سده‌ی هشتم هجری قمری نسبت می‌دهند. گنبد این مقبره دارای پوشش آجری و دو پوشه است. در بالای دیوار اصلی یک رشته اتاق‌هایی وجود دارد که شبیه مقبره سلطان سنجر و اولجایتو است، این بنا تنها یادگار بجا مانده از شهر طوس است و به مقبره هارون‌الرشید، زندان هارون و گنبد هارونیه مشهور است. در جوار این بنای کهن آرامگاه امام محمد غزالی نیز قرار دارد.

 

آرامگاه فردوسی-طوس

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی، شاعر نامدار ایرانی و خالق اثر جاودان ادب فارسی "شاهنامه"، در 24 کیلومتری مشهد. احداث بنای کنونی این آرامگاه در سال 1313 هـ.ش پایان یافت و همزمان با جشن هزاره فردوسی افتتاح شد.

امامزاده محمد محروق

این بقعه، مدفن محمد بن محمد زید بن علی بن الحسین (ع) است که در باغی مصفا و در محوطه آرامگاه خیام در نیشابور واقع شده است.

بقعه‌ی امامزاده محمد محروق دارای گنبد کاشیکاری و ایوان‌های بلند است و در زیر گنبد، مدفن امامزاده محمد محروق قرار دارد. کتیبه‌ی کاشی معرق ایوان، صندوق منبت و در ورودی بقعه نیز از زمان شاه طهماسب اول، سده‌ی دهم هجری قمری، بر جای مانده است.

تاریخ بنای اولیه آن را که به صورت قبه‌ای بوده به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند. این بقعه در زمان شاه طهماسب صفوی تعمیرات اساسی شده و در سال 1119 هـ.ق- دوران شاه سلطان حسین صفوی- نیز بازپیرایی شده است. در محوطه این بنامدفن امامزاده ابراهیم از فرزندان بلافصل امام موسی بن جعفر (ع) نیز قرار دارد.

 

آرامگاه خیام نیشابوری

آرامگاه حکیم عمر خیام نیشابوری فیلسوف، ریاضی‌دان، منجم و شاعر ایرانی در نیشابور و در جوار مقبره امامزاده محمد محروق.

این بنای یادبود که به سبک برج‌های دوران سلجوقی-عصر خیام- است با اسکلت آهن و روکش سنگ ساخته شده و با کاشی‌کاری و خوش‌نویسی رباعیات خیام تزیین یافته است. آرامگاه خیام از لحاظ معماری بنایی منحصر بفرد و دارای 22 متر ارتفاع است که در سال 1341 هـ.ش به وسیله انجمن آثار ملی ساخته شد.

آرامگاه عطار و کمال‌الملک

بنای آرامگاه شیخ فرید الدین عطار نیشابوری، عارف و شاعر نامور سده‌ی ششم و آغاز سده‌ی هفتم هجری قمری در حومه‌ی نیشابور و در سه کیلومتری آرامگاه خیام واقع است. در محوطه بقعه عطار آرامگاه محمد غفاری –کمال‌الملک- استاد نابغه نگارگری عصر ناصری قرار دارد.

 

میل خسروگرد-سبزوار

میل خسرو گرد مناره‌ای آجری است که 33 متر ارتفاع دارد و نمای ظاهری آن با آجر تراش خورده در اشکال و فرم‌های مختلف تزئین شده است. این بنا که یکی از آثار ارزشمند معماری خراسان و سبزوار به شمار می‌رود متعلق به دوران سلجوقی است و تاریخ بنای آن به استناد کتیبه‌ی موجود به سال 505 هـ.ق باز می‌گردد. خسرو گرد روزگاری شهری آباد در منطقه بیهق بوده که در سک فرسنگی سبزوار قرار داشته. این شهر در سده‌های پنجم و ششم هجری مسجد جامع بزرگی داشته و برخی بر این باورند که میل خسروگرد مناره بر جای مانده‌ی آن است که روزگاری راهنمای کاروان‌ها و مسافران نیز بوده است.