چین، هنگ کنگ و ماکائو

سرزمین چین که پر جمعیت‌ترین کشور جهان محسوب می‌شود، پهنه وسیعی از آسیای مرکزی و خاوری را در بر گرفته است. این کشور عظیم از شمال به مغولستان، از شمال خاوری به کشور روسیه، از خاور به کره شمالی، دریای زرد و دریای چین شرقی، از جنوب به دریای چین جنوبی و کشورهای ویتنام، لائوس، میانمار (برمه)، هند، بوتان و نپال، از غرب به کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و از شمال غربی به کشور قرقیزستان محدود است.

کشور چین را می‌توان به سه سرزمین به شرح زیر تقسیم کرد:

الف) چین آسیای مرکزی که از مغولستان داخلی، سین کیانگ و تبت تشکیل شده و مرکب از فلات مرتفعی است که زمستان‌ها از برف پوشیده می‌شود و در تابستان‌ها به استپ و علفزار پهناوری تبدیل می‌شود. رشته کوه‌های هیمالیا (هیمالایا)، کونلون، تیئن، آلتای، نانشان و شینگان بزرگ با مرتفع‌ترین نقطه روی زمین یعنی قله اورست (8848) متر و همچنین فلات‌های تبت با ارتفاع متوسط بالای 5000 متر و اوردوس، در همین قسمت قرار دارند.

ب) چین شمالی دشت پهناوری است و از منچوری و هوانگهو تشکیل یافته و کشتزارهای پهناور گندم و جو، ذرت خوشه‌ای، لوبیای سویا و پنبه از محصولات آن است و ذغال و آهن از منابع زیرزمینی عمده آن به شمار می‌آیند و منچوری مرکز صنایع فلزی کشور محسوب می‌گردد.

پ) چین جنوبی سرزمینی است تپه ماهور که رودخانه‌های یانک تسه کیانگ و سی کیانگ آن را سیراب می‌سازند. اقلیم این سرزمین گرم و مرطوب و نسبتا پر باران است و بیشتر اراضی مزروعی آن را شالیزارهای وسیع تشکیل می‌دهد.

کشور چین از لحاظ منابع زیرزمینی مانند زغال سنگ، نفت، آهن، اورانیوم، قلع، مولیبدن، تنگستن، جیوه و سرب بسیار غنی است. اقلیم کشور چین بر حسب نواحی مختلف آن متفاوت و متنوع است و بطور کلی سرزمین غربی یا چین آسیای مرکزی خشک و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم است و نیمه شرقی کشور از اقلیم اقیانوسی و مرطوب برخوردار است و نواحی شمالی یا چین شمالی از تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد و پر بارش برخوردار است و اقلیم چین جنوبی گرم و مرطوب و نسبتا پر باران است.

بلندترین قله جهان یعنی قله اورست که به زبان چینی کومولانگمافنگ خوانده می‌شود به ارتفاع 8848 متر در مرز تبت و نپال واقع شده است. طویل‌ترین رود چین، یانگ تسه کیانگ حدود 6300 کیلومتر درازا دارد و سایر رودهای مهم آن عبارتند از: هوانگهو یا رود زرد (4850 کیلومتر)، آمور (4510)، سی کیانگ (2655)، تاریم (2100)، هسی (1931)، سونگاری (1818) و آرگون (1577 کیلومتر). بزرگترین دریاچه، کوکونور یا چینگهای نام دارد که با 4209 کیلومتر مربع وسعت، در نواحی مرکزی این کشور واقع شده است. جزیره هاینان با 35670 کیلومتر مربع وسعت نیز بزرگترین جزیره چین محسوب می‌شود.

استفاده از زغال سنگ که به عنوان سوخت اصلی نیروگاه‌ها به کار می‌رود، بارش باران‌های اسیدی را موجب شده و خطری جدی بر محیط زیست و روییدنی‌ها (حدود 14 درصد سطح کشور را جنگل فرا گرفته) به حساب می‌آید. سدهای سه گانه عظیمی که بر رودخانه‌ها و آبدره‌های کشور ساخته شده تعادل زیست محیطی را بر هم زده و از پیامدهای ناگوار حکایت دارند.

جمعیت کشور چین از 56 ملیت رسمی مانند هان، ژوانگ، هوئی، منچو، میائو، اوریغور، یی، توچیا، مغول، تبتی، پوئی، تونگ، یائو، کره‌ای، قزاق و غیره تشکیل یافته است.

تاریخچه چین

چین دارای کهن‌ترین تمدن بشری است و پیشینه فرهنگی آن به هزاران سال قبل بازمی‌گردد و نظام اجتماعی آن در 3500 سال پیش تثبیت گردیده است. آثار به دست آمده، آغاز تاریخ این کشور را در حدود 1300 سال پیش از میلاد نشان می‎دهد.

نخستین موجود انسان‌مانند یا انسان پکن حدود نیم میلیون سال پیش می‌زیسته و با آتش آشنایی داشته و در ساختن ابزارهای سنگی و شاخی دارای مهارت بوده و حیوانات وحشی را شکار می‌کرده است. بقایایی از انسان اولیه نیز در منچوری کشف شده است. قدیمی‌ترین مکان‌های عصر حجر جدید (نئولیتیک) مربوط به حدود 3500 سال پیش از میلاد مسیح است. در حدود 2000 سال قبل از میلاد، مردم چین و منچوری و مغولستان دست به کار ساختن ابزارهای  خود شدند و به کشت ارزن و گندم و شاهدانه پرداختند و سگ را اهلی نمودند.

در حدود سال‌های 2000 تا 1800 پیش از میلاد نخستین دولت چینی در قسمتی از دره هوانگهور تاسیس گردید که آن را سلسله شیا می‌نامیدند. پادشاهان این خاندان از 1994 تا 1523 پیش از میلاد بر چین سلطنت کردند. پس از آنان خاندان شانگ طی سال‌های 1523 تا 1027 قدرت را در دست داشتند و در طی سال‌های 1027 تا 256 پیش از میلاد نیز نوبت به سلسله چو رسید.

کنفوسیوس، لائوتسه و منکیوس در همین دوره ظهور کردند و ادبیات چینی را که تا همین اواخر اساس تعلیم و تربیت چینی‌ها بود به رشته تحریر درآوردند.

نخستین امپراتوری چین به وسیله خاندان چین تاسیس شد (حدود 221 تا 207 پیش از میلاد) و دیوار چین در همین زمان ساخته شد. سلسله مزبور پس از چندی جای خود را به سلسله هان واگذار کرد. در این زمان چین از سوی غرب وسعت یافت و با دولت‌های آسیای مرکزی و حتی دولت روم ارتباط برقرار کرد. در دوره هان، دین بودا وارد این سرزمین شد و ترقی فرهنگی سریعی در چین روی داد و آیین‌های بودا و تائو رواج یافت و هنر رونق گرفت. در دوره سلسله تسین، بین سال‌های 265 تا 420 میلادی، قدرت مرکزی ضعیف شد و نوبت به خاندان سوئی و سپس تانگ رسید. در این دوره آیین کنفوسیوس تجدید حیات کرد و ادبیات چینی رونق گرفت. در دوره معروف به سلسله‌های پنجگانه، فن چاپ پیشرفت کرد. در زمان سلسله سونگ که در چین مرکزی و جنوبی سلطنت داشت، در چین شمالی و غربی دولت‌هایی تاسیس گردید که به دست چنگیز خان مغول برفتادند ولی دولت قراختای از 916 تا 1125 دوام آورد.

یک کشور با دو نظام

با توجه به اختلافات فاحش در ساختار سیاسی اقتصادی کشور چین و سرزمین‌های هنگ کنگ و ماکائو که یکی از سیستم کمونیستی و آن دو از سیستم سرمایه‌داری پیروی می‌کردند، دولت چین تصمیم گرفت برای مرحله پس از الحاق مجدد این دو سرزمین به خاک اصلی چین، سیاست "یک کشور با دو نظام" را برای حل این معضل در پیش بگیرد. در این روش دولت چین در حین کنترل امور سیاسی و دفاعی این دو سرزمین و برخی مداخلات جزئی در امور اداری آن، سیستم سرمایه‌داری آن‌ها را با اعطاء خودمختاری به ساکنین آن تداوم می‌بخشد و از تسری قوانین اقتصادی کشور (که بر پایه مبانی سوسیالیستی تنظیم شده‌اند) به این سرزمین‌ها خودداری می‌کند.

هنگ کنگ

هنگ کنگ یا به زبان چینی شیانگ جیانگ، جزیره‌ای است به مساحت 1035 کیلومتر مربع که در ساحل خاوری سرزمین اصلی چین، مجاور استان کوانگتونگ و در دهانه رود کانتون واقع شده است.

مشخصات کلی هنگ کنگ

نام رسمی: منطقه ویژه اداری هنگ کنگ

نام محلی: زیانگ گانگ (شیانگ جیانگ)

مرکز: هنگ کنگ (ویکتوریا)

تاریخ استقلال: در سال 1997 استعمار انگلستان بر آن پایان یافت

روز ملی: اول ماه اکتبر (روز ملی جمهوری خلق چین)

نوع حکومت: منطقه ویژه اداری تحت حکومت جمهوری خلق چین، از سال 1997

مساحت: 1.092 کیلومتر مربع

واحد پول: دلار هنگ کنگ (HK$) = 100 سنت

ماکائو

ماکائو در دهانه  رود کانتون و حدود 65 کیلومتری غرب هنگ کنگ قرار دارد. پرتغالی‌ها در سال 1557 بندر مزبور را مانند دیگر نقاط استراتژیک سر راه پرتغال به هندوستان و آسیای خاوری تصرف کردند و برای ادامه استفاده از آن، سالانه اجاره‌ای را به چین پرداخت می‌کردند. در سال 1849 آن را یک بندر آزاد اعلام کردند و دولت چین نیز در سال 1887 آن را تایید نمود. مستعمره ماکائو از بندر شهر ماکائو واقع در جزیره ماکائو و سه جزیره کنار ساحل ترکیب یافته بود و پیش از اهمیت یافتن هنگ کنگ در سده نوزدهم، از بندرهای عمده تجارت خارجی چین به شمار می‌رفت.